POMNIKI UPADŁE: POMNIK FELDMARSZAŁKA GNEISENAU
Ostatnim spośród pruskich pomników imperialnych wzniesionych w Poznaniu był monument upamiętniający postać feldmarszałka Augusta von Gneisenau, usytuowany pomiędzy wzgórzem św. Wojciecha a wzgórzem winiarskim, na którym znajdowała się największa pruska budowla militarna – Fort Winiary.
Rys biograficzny postaci feldmarszałka
Pruski feldmarszałek z Poznaniem miał bardzo niewiele wspólnego. Przybył do miasta na czele armii pruskiej w 1830 roku i miał tu oczekiwać na dalszy rozwój sytuacji w Królestwie Polskim, gdzie właśnie trwało powstanie listopadowe. Zamieszkał w Hotelu Wiedeńskim przy placu św. Piotra (obecnie plac Wiosny Ludów). W Poznaniu nie zdążył jednak odnieść żadnych sukcesów militarnych, bo zmarł 23 sierpnia 1831 roku, stając się ofiarą grasującej w mieście epidemii cholery.
Niemieckim bohaterem narodowym został jako wybitny reorganizator pruskiej armii oraz twórca jej potęgi. Sławę wybitnego wodza zdobył dzięki sukcesom, które odniósł w czasie wojen napoleońskich. W 1807 roku zasłynął jako dowódca obrony twierdzy Kołobrzeg, w 1813 roku był jednym z pruskich generałów dowodzących w bitwie narodów pod Lipskiem, a w 1815 roku namówił feldmarszałka Blüchera, by szybko wyruszyć pod Waterloo, gdzie – dzięki dotarciu w porę pruskich wojsk – doszło do ostatecznego rozgromienia Napoleona.
Historia pomnika
Pomnik feldmarszałka Gneisenau zbudowano na ówczesnym placu Północnym, który powstał po rozebraniu Fortu Haake (jest to miejsce w pobliżu obecnego pomnika Armii „Poznań”, a na jego fundamentach zbudowana została szkoła Collegium Da Vinci). Najważniejszym elementem tego projektu był postument zwieńczony popiersiem marszałka. Znajdował się na platformie o wysokości 1 metra i szerokości 5,5 metra, do której prowadziło po pięć stopni schodów z każdej strony. Tłem dla popiersia marszałka była kamienna ściana z czterema wysuniętymi nieco kolumnami (po dwie z każdej strony), a na jej zwieńczeniu znajdowała się postać klęczącej bogini zwycięstwa, która koronowała laurowym wieńcem skronie marszałka.
Pomnik zbudowany został z inicjatywy niemieckiego Towarzystwa Historycznego Prowincji Poznańskiej, w którym bardzo aktywnie działał i zabiegał o zbudowanie tego monumentu – znany nam z cytowanych wielokrotnie opisów innych pruskich pomników – Arthur Kronthal. Twórcami pomnika byli rzeźbiarz Wilhelm Gross oraz radca budowlany Adolf Stahl. Postać klęczącej bogini, popiersie marszałka oraz medaliony zostały odlane w Berlinie, natomiast prace kamieniarskie wykonała poznańska firma Oskara Böttgera.
Uroczyste odsłonięcie pomnika miało miejsce w dniu 19 października 1913 roku z okazji setnej rocznicy wielkiego zwycięstwa pruskiego oręża, kiedy to koalicja antyfrancuska pokonała armię Napoleona w bitwie narodów pod Lipskiem.
Jak łatwo się domyślić, pomnik feldmarszałka Gneisenau był najkrócej eksponowanym w Poznaniu monumentem, bo już po niespełna 6 latach od odsłonięcia, podczas słynnej nocy z 3 na 4 kwietnia 1919 roku, został zburzony przez rozentuzjazmowanych odzyskaną wolnością polskich mieszkańców Poznania.
Paweł Cieliczko
Historie poznańskich pomników znajdziesz na www.kochamy.poznan.pl
Śledź nas na www.facebook.pl/pomnikipoznania
Bibliografia:
1. Eugeniusz Goliński, Pomniki Poznania, Poznań 2001, s. 126-127.
2. Arthur Kronthal, Poznań oczami Prusaka wzorowego, Poznań 2009.
3. Witold Molik, Poznańskie pomniki w XIX i na początku XX wieku, „Kronika Miasta Poznania” 2001, nr 2, s. 7-40.
4. Janisław Osięgłowski, W dawnym Poznaniu, Gniezno-Poznań 2005, s. 18-20.
5. Zenon Pałat, Architektura a polityka. Gloryfikacja Prus i niemieckiej misji cywilizacyjnej w Poznaniu na początku XX wieku, Poznań 2011.
Grafika:
1. fotopolska.eu
2. wikipedia.pl
Przeczytaj poprzedni wpis
POMNIKI UPADŁE: POMNIK MARGRABIEGO BRANDENBURSKIEGO
