Kultura i styl

Zdjęcia przedmiotów eksponowanych na wystawie „Grodzisko w Chotyńcu. Zachodnia brama Scytii” – nowa ekspozycja w sali wystaw czasowych na parterze Pałącu Górków (ul. Wodna 27,Poznań) - Fot. Michał Święcicki

Nieopodal zabudowań w miejscowości Chotyniec (woj. podkarpackie) dostrzec można zarys okazałego grodziska. Miejsce to, położone na wyniesionym, otoczonym terenami podmokłymi cyplu, znane było ludziom już od dawna.  Niezwykłe losy tego stanowiska goście muzeum poznają na najnowszej wystawie czasowej! Ekspozycja będzie towarzyszyć nam także w trakcie tegorocznej „Nocy Muzeów”, stając się inspiracją tematyki planowanych na ten dzień atrakcji! A to wszystko w sali wystaw czasowych na parterze Pałacu Górków w Poznaniu.

Wzmianki o grodzisku w Chotyńcu, zaznaczonym już na XIX-wiecznych austriackich mapach, pojawiały się w literaturze i dokumentach konserwatorskich, jednak nie było do końca jasne, z jakich czasów dokładnie pochodzi. Archeolodzy z Uniwersytetu Rzeszowskiego postanowili zatem rozwiązać tę zagadkę. W latach 2013 – 2016 przeprowadzili na stanowisku badania powierzchniowe i sondażowe, a w latach 2017 – 2023 – wykopaliskowe.

Podczas badań archeologicznych ujawniono obiekty mieszkalne w typie jurty, konstrukcje słupowe i jamy gospodarcze. Szczególnym punktem na stanowisku był tzw. zolnik (nazwa od rosyjskiego i ukraińskiego słowa „zoła” czyli popiół). Odkryte w obiekcie liczne kości zwierzęce pozostałe po konsumpcji (przede wszystkim bydła, konia i świni, a także dzika i zająca), spalenizna oraz fragmenty amfor na wino świadczyć mogą o urządzaniu w tym miejscu uczt.

Na grodzisku znaleziono ponad 200 fragmentów antycznych amfor. Jest to jedyny w Polsce tak duży zbiór tego typu naczyń pochodzących z jednego stanowiska. Toczone na kole garncarskim amfory barwy ceglasto-pomarańczowej (często malowane) i szarej zostały wykonane przez greckich rzemieślników w warsztatach w Klazomenai oraz prawdopodobnie na wyspach Lesbos i Chios. Na stanowisku odkryto też ponad 20 000 fragmentów ręcznie lepionych naczyń miejscowego pochodzenia o różnej funkcji i kształcie. Wśród przedmiotów glinianych znalazły się również przęśliki (w tym „katuszki” – gliniane szpuleczki) oraz fragment zoomorficznej figurki.

Charakterystycznymi wytworami pochodzącymi z przeprowadzonych w Chotyńcu badań są niewątpliwie brązowe, żelazne i kościane grociki do strzał. Z ozdób warto zaś wymienić żelazne i brązowe szpile o różnych kształtach główek, naszyjniki, pierścień, zausznicę, kolczyk, drucik, skręt spiralny z blaszki czy paciorki brązowe, szklane i gliniane.

Do bardziej spektakularnych znalezisk zalicza się złota blaszka, grudka stopionego złota oraz kolia wykonana z drobnych paciorków fajansowych i brązowych półkul. Interesującym wyrobem jest kamienna osełka z otworem. Ze stanowiska pochodzą też zabytki kościane, takie jak szpile czy płytka, a także różne przedmioty żelazne, w tym kilka fragmentów noży.

Na podstawie odkrytych artefaktów grodzisko w Chotyńcu datuje się na VII – V w. p.n.e. i łączy ze scytyjskim kręgiem kulturowym.

Koczowniczy Scytowie pierwotnie zamieszkiwali stepy Azji (między innymi dzisiejszej Tuwy), następnie opanowali stepy nadczarnomorskie i stamtąd wyprawiali się dalej na zachód. Charakterystyczne dla tego ludu były grobowce kurhanowe, a znalezione w nich przedmioty często nosiły ślady wpływów sztuki greckiej.

Na ekspozycji w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu zaprezentowano ponad 100 najciekawszych zabytków pochodzących ze stanowiska w Chotyńcu, w tym prawie kompletną, zrekonstruowaną grecką amforę na wino z warsztatu Klazomenai.

Wystawa będzie dostępna od 19 marca do 1 września 2024 roku.

„Grodzisko w Chotyńcu. Zachodnia brama Scytii”

Autorzy wystawy: prof. dr hab. Sylwester Czopek, dr hab. Katarzyna Trybała-Zawiślak, prof. UR

Kuratorka wystawy w MAP: Magdalena Felis

Przeczytaj poprzedni artykuł!

WKRÓTCE RUSZAJĄ KAZIUKI. JAKA JEST ICH GENEZA?