CZYM SĄ UBEZPIECZENIA OSOBOWE?
Zasadniczo ubezpieczenia dzielą się na dwa typy: ubezpieczenia osobowe i majątkowe. Jak sama nazwa wskazuje, ubezpieczenia osobowe dotyczą osób, a ubezpieczenia majątkowe – mienia należącego do danej osoby lub grupy osób. Sprawdźmy, jak funkcjonują na rynku ubezpieczeniowym ubezpieczenia osobowe.
Podstawa prawna ubezpieczeń osobowych
Ubezpieczeniom osobowym poświęcono w Kodeksie cywilnym (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku) cały dział. To dział III zatytułowany „Ubezpieczenia osobowe”, który uszczegółowił zakres takich ubezpieczeń, a także m.in. warunki wypowiadania umów czy wskazanie osoby upoważnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia.
W myśl art. 829 Kodeksu cywilnego ubezpieczenie osobowe może w szczególności dotyczyć:
l przy ubezpieczeniu na życie – śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią oznaczonego wieku,
l przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków – uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku.
Jeśli umowa ubezpieczenia na życie jest zawierana na cudzy rachunek, to wówczas odpowiedzialność ubezpieczyciela zaczyna się nie wcześniej niż następnego dnia po tym, jak ubezpieczony oświadczył stronie wskazanej w umowie, że chciałby skorzystać z zastrzeżenia na jego rzecz ochrony ubezpieczeniowej. Oświadczenie to musi obejmować wskazanie wysokości sumy ubezpieczenia, tzw. sumy gwarancyjnej.
Zasadniczo definicja encyklopedyczna ubezpieczeń osobowych wskazuje, że są to ubezpieczenia, których celem jest pokrycie potrzeb finansowych wynikających z określonych zdarzeń w życiu człowieka.
Ustawa z dnia 20 września 1984 roku o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych w art. 2 ust. 2 określa, że w ubezpieczeniu osobowym zakład ubezpieczeń udziela ochrony osobom fizycznym w razie zajścia określonych zdarzeń losowych, które dotyczyły życia, zdrowia lub zdolności do pracy.
Cechy charakterystyczne umów ubezpieczeń osobowych
Istnieje wiele kryteriów, które wyróżniają ubezpieczenia osobowe na tle innych ubezpieczeń. Wśród nich należy wymienić:
l przedmiot ochrony ubezpieczeniowej – ryzyko osobowe, które obejmuje życie, zdrowie i zdolność do pracy osoby ubezpieczonej;
l charakter szkody – niewymierna w pieniądzu, nie zawsze o negatywnym wydźwięku;
l podmiot ubezpieczenia – osoba fizyczna lub osoby fizyczne;
l suma ubezpieczenia – ustalana swobodnie przez strony umowy ubezpieczeniowej;
l czas trwania ochrony ubezpieczeniowej – zwykle długookresowa polisa, trwająca dłużej niż rok;
l charakter wypłacanych świadczeń – świadczenia, nie zaś odszkodowania.
Wymienione cechy w sposób zdecydowany odróżniają ubezpieczenia osobowe od ubezpieczeń majątkowych, gdzie m.in. suma ubezpieczenia wyznaczana jest na podstawie wartości odpowiadającej przedmiotowi ochrony ubezpieczeniowej.
Ubezpieczenia na życie i NNW
W zależności od tego, czy mamy do czynienia z ubezpieczeniem na życie, czy ubezpieczeniem od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW), obejmują one innego ryzyka. Ubezpieczenia na życie dotyczą ryzyka wypadku ubezpieczeniowego skutkującego śmiercią osoby ubezpieczonej lub dożyciem przez nią wieku oznaczonego w ubezpieczeniu. Wykluczone są przy tym przypadki śmierci samobójczej na mocy art. 833 Kodeksu cywilnego. Inne przyczyny śmierci ubezpieczonego nie wpływają na wypłatę świadczenia.
Z kolei przy ubezpieczeniach osobowych NNW obejmują one ubezpieczeniem:
l uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia,
l śmierć wskutek nieszczęśliwego wypadku.
Znaczenie pojęcia „nieszczęśliwego wypadku” powinny określać Ogólne Warunki Ubezpieczenia (OWU). Zasadniczo nieszczęśliwym wypadkiem będzie zdarzenie działające z zewnątrz na osobę ubezpieczoną, w sposób nagły, co prowadzi do uszkodzenia ciała lub zgonu ubezpieczonego.
Czy Polacy ubezpieczają się na życie i w ramach polis NNW?
Większość z nas traktuje ubezpieczenia dobrowolne, do jakich zaliczane są ubezpieczenia osobowe na życie i NNW, jak towar luksusowy. W 2017 roku według danych Komisji Nadzoru Finansowego aż 36 proc. łącznej przypisanej składki brutto krajowych ubezpieczycieli przyniosły składki na obowiązkowe OC i dobrowolne AC – czyli ubezpieczenia komunikacyjne. W Europie Zachodniej znacznie więcej ludzi opłaca składki na ubezpieczenia osobowe.
W raporcie „Jak ubezpieczenia zmieniają Polskę i Polaków” wykonanym przez Deloitte na zlecenie Polskiej Izby Ubezpieczeń wykazano, że Polacy rzadziej kupują ubezpieczenia w porównaniu z innymi Europejczykami. W I kwartale 2018 roku według Polskiej Izby Ubezpieczeniowej wartość składek z tytułu ubezpieczeń na życie wyniosła 5,7 mld zł, a rok wcześniej było to 6,1 mld zł. Spadek dotyczy głównie polis z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym. W tej kategorii składki zmalały o ponad 20 proc., czyli z 2,89 mld zł do 2,31 mld zł. Jednocześnie w I kwartale 2018 roku odszkodowania i świadczenia w ubezpieczeniach na życie wynosiły:
l 1,59 mld zł – polisy na życie,
l 0,03 mld zł – polisy posagowe,
l 3,17 mld zł – polisy związane z UFK.
Jednocześnie nie od dziś wiadomo, że zakłady ubezpieczeń przy szacowaniu świadczeń z ubezpieczeń osobowych często zaniżają je, również w przypadku tzw. szkód na osobie. Chcą same osiągnąć jak największy zysk, dlatego świadczenia mogą być zaniżone nawet kilkukrotnie. Jeśli klient ma poczucie, że wypłacone świadczenie nijak nie rekompensuje mu poniesionej szkody, może zwrócić się do firmy Polisa Plus, prowadzonej przez Fundusz Odszkodowań Komunikacyjnych. Firma ta sprawdzi, czego dotyczy sprawa klienta i bezpłatnie przeanalizuje, czy ma on szansę wywalczyć wyższą wypłatę świadczenia.
Przeczytaj poprzedni artykuł!
WYSTAWA PRAC ARTYSTY ŚWIATOWEJ SŁAWY W POZNANIU
