POMNIKI UPADŁE: POMNIK FRIEDRICHA LUDWIGA JAHNA
Większość pomników pruskich wzniesionych w Poznaniu przed I wojną światową głosić miało chwałę i ukazywać potęgę państwa niemieckiego. Upamiętniały one cesarzy, kanclerza, generałów oraz powierzone ich dowództwu oddziały. Na przełomie XIX i XX wieku pojawiło się w Poznaniu kilka postumentów memoratywnych, które sławiły zasłużone postaci. Pierwszym z nich było popiersie niemieckiego teoretyka gimnastyki -Friedricha Ludwiga Jahna.
Lokalizacja
Miejsce wybrane dla lokalizacji tego pomnika nie było przypadkowe, bo Zielone Ogródki już w pierwszej połowie XIX wieku były miejscem służącym rekreacji mieszkańców Poznania. Pod koniec lat trzydziestych dziewiętnastego stulecia władze miejskie podjęły decyzję o utworzeniu tam parku miejskiego z alejkami spacerowymi, obsadzonego drzewami pochodzącymi ze szkółki Towarzystwa do Upiększania Poznania i Jego Okolic, która funkcjonowała na terenie obecnej szkoły przy ul. Berwińskiego. W 1879 roku zbudowano tam, pierwszą w Poznaniu, salę gimnastyczną wyposażoną w drabinki, ławeczki, drążki, liny i wszelki sprzęt przeznaczony do ćwiczeń fizycznych.
Postawienie popiersia
Powstanie hali sportowej nie zakłóciło parkowych funkcji tego terenu. W 1881 roku mistrz ciesielski Stuber ozdobił park ufundowaną przez siebie fontanną. W tym samym roku przedsiębiorca budowlany Antoni Krzyżanowski postawił przed wejściem do sali gimnastycznej granitowy postument z wyrzeźbionym orłem. Na tym właśnie cokole, w 1885 roku, z okazji 25-lecia poznańskiego koła Männer-Turn-Verein (Męskiego Związku Gimnastycznego), stanęło cynowe popiersie Friedricha Ludwiga Jahna, wykonane przez poznańskiego artystę Benna Sametzkiego. Na popiersiu umieszczony został napis „Turnwater Jahn”.
Obalenie pomnika
Pamiętnej nocy z 3 na 4 kwietnia 1919 roku polscy mieszkańcy Poznania obalili pomnik teoretyka niemieckiej kultury fizycznej i zarówno cynowe popiersie, jak i granitowa kolumna złożone zostały na placu Wilhelmowskim (obecnie plac Wolności). Potraktowanie pomnika „pana od gimnastyki” na równi z cesarzami, generałami i kanclerzem wyniknęło z tego, że Jahn był nie tylko pedagogiem, ale także dowódcą wojskowym w armii pruskiej, a swoje koncepcje gimnastyczne przystosował do potrzeb treningu wojskowego, uważając, że ćwiczenia służyć mają rozwojowi tężyzny fizycznej, a w konsekwencji przygotowaniu młodych mężczyzn do tego, by stali się doskonałymi żołnierzami. W czasie Wiosny Ludów 1848 roku zdecydowanie poparł niemieckie kręgi konserwatywne i narodowe, które dążyły do stłumienia wszelkich ruchów narodowowyzwoleńczych czy autonomicznych, nie mógł więc liczyć na litość poznańczyków, których zryw został wówczas krwawo stłumiony.
Paweł Cieliczko
Historie poznańskich pomników znajdziesz na www.kochamy.poznan.pl
Śledź nas na www.facebook.pl/pomnikipoznania
Bibliografia:
1. Arthur Kronthal, Poznań oczami Prusaka wzorowego, Poznań 2009.
2. Witold Molik, Poznańskie pomniki w XIX i na początku XX wieku, „Kronika Miasta Poznania” 2001, nr 2, s. 7-40.
3. Janisław Osięgłowski, W dawnym Poznaniu, Gniezno-Poznań 2005, s. 43-44.
4. Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania, Poznań 1985, s. 77-78.
Fotografie:
1. poznan.fotopolska.eu
2. alchetron.com
Przeczytaj poprzedni wpis
BOHATEROWIE SCHODZĄ Z COKOŁÓW
