OBELISK „PAMIĘCI CEGIELSZCZAKÓW"
Kilkadziesiąt metrów dalej, przed budynkami dyrekcji HCP przy ul. 28 Czerwca 1956 r., znajduje się obelisk „Pamięci Cegielszczaków”, który był pierwszym pomnikiem honorującym ofiary Poznańskiego Czerwca. Odsłonięty został w 1963 roku, zaledwie 7 lat po tych tragicznych wydarzeniach.
Obelisk zaprojektowany został przez Annę Krzymańską. Składa się z dwóch granitowych bloków, połączonych metalowym medalionem ze znakiem HCP. Na górnym głazie z brązowych liter ułożono napis:
PAMIĘCI CEGIELSZCZAKÓW
Na dolnym natomiast znajduje się kontynuacja tego napisu:
poległych w czasie II wojny światowej,
w czerwcu 1956 roku
i na posterunku pracy
Oczywiście w 1963 roku nie było mowy o tym, żeby oficjalnie czcić pamięć robotników poległych w czerwcu 1956 roku, a tym bardziej niewyobrażalne dla władzy ludowej i niedopuszczalne dla jej służb byłoby zestawienie ofiar Poznańskiego Czerwca z poległymi w czasie niemieckiej okupacji. Obecny napis memoratywny pojawił się w kwietniu 2000 roku; pierwotny, umieszczony na głazie w 1963 roku, brzmiał znacznie łagodniej:
Kochajcie nasz Zakład, jak myśmy kochali.
Ku czci poległych pracowników HCP.
Emocje, jakie towarzyszyły robotnikom Cegielskiego, podczas gdy ruszali, by zademonstrować swój sprzeciw przeciwko upodleniu i ubóstwu, oddała Zofia Grabowska-Andrijew w wierszu Czerwiec 1956. Robotnicy – którzy zgodnie z komunistyczną propagandą byli właścicielami przedsiębiorstw, w których byli zatrudnieni – gromadzili się przed budynkiem dyrekcji HCP, skąd ruszyli w milczącym pochodzie ku centrum miasta, żeby zademonstrować swoją niezgodę na traktowanie niegodne ludzi.
Właściciele fabryk
uwłaszczeni dekretem
uzbrojeni w łopaty
podnosili z gruzów
most po moście
dom po domu
fabrykę po fabryce
świętowali
gdy ruszyły
stworzone ich rękoma
pierwszy tramwaj
pierwszy statek
czy lokomotywa
przynosili do domów
papierowe złotówki
przynosili do pracy
kromki z margaryną
pytali żony
czemu bez kiełbasy
pytały żony
czemu na nią nie ma
właściciele fabryk
w drelichowych kombinezonach
ruszyli po odpowiedź
do swych towarzyszy
i poszli posępni
głowa przy głowie
pięści wzniesione
gniew narastał w ciszy
na ich pytania
świst kul nie odpowie
lecz Polska usłyszy…
Paweł Cieliczko
Bibliografia:
1. Zofia Grabowska-Andrijew, Czerwiec 1956, [w:] Czarny Czwartek. Wiersze o poznańskim Czerwcu ’56, wybór i wstęp Stefan Drajewski, Poznań 2006, s. 111-113.
2. Jarosław Mulczyński, Historia pisana na murach. Tablice pamiątkowe w Poznaniu po 1945 roku, „Kronika Miasta Poznania, 2001, 2, s. 264.
3. Zbysław Wojtkowiak, Napisy pamiątkowe miasta Poznania, Poznań 2004, s. 18.
Zdjęcia:
1. http://poznanwilda.zhp.pl/miejsca-pamieci/#m11
Przeczytaj poprzedni wpis
TABLICA STANISŁAWA MATYI
