ADWENTYŚCI DNIA SIÓDMEGO W POZNANIU
Po dłuższej przerwie powraca cykl „Kościoły i związki wyznaniowe w Poznaniu”. Pisałem już o Reformowanym Kościele Katolickim, poznańskich metodystach, muzułmanach i wyznawcach prawosławia, a teraz pora na przedstawienie historii i doktryny Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego oraz zarysu dziejów poznańskiego zboru tej wspólnoty.
Początki ruchu adwentystycznego sięgają lat 40. XIX stulecia. Adwentyzm narodził się w Stanach Zjednoczonych, natomiast w Poznaniu zbór adwentystów powstał już w 1895 r. Wielu poznaniakom adwentyści mogą kojarzyć się ze sklepem ze zdrową żywnością, co jest słusznym skojarzeniem, gdyż dbałość o zdrowie fizyczne jest tym, co zdecydowanie odróżnia ten Kościół od innych. Zatem zapraszam do bliższego zapoznania się z Kościołem Adwentystów Dnia Siódmego.
Przebudzenie Adwentowe
Ruch adwentystyczny narodził się w Stanach Zjednoczonych w 1844 r. Jego prekursorem był kaznodzieja William Miller (1782 – 1849). Miller, w młodości deista, później członek Kościoła baptystów, całe życie poświęcił studiom nad Biblią. Badając „Księgę Daniela”, doszedł do wniosku, że prorok ten zapowiedział powrót Chrystusa na ziemię. Proroctwo to miało być zawarte w ósmym rozdziale tej biblijnej księgi i brzmieć: Jeszcze dwa tysiące trzysta wieczorów i poranków, następnie świątynia odzyska swoje prawa. Miller uznał, że 2300 wieczorów i poranków, to 2300 lat. Na tej podstawie ustalił, że ponowne przyjście Chrystusa nastąpi 22 października 1844 r. Kaznodzieja zyskał spore grono zwolenników, ale kiedy spodziewane wydarzenie nie doszło do skutku, wielu odeszło od niego. Nazwano to wówczas „wielkim rozczarowaniem”. Ci jednak, którzy pozostali, zwrócili się ku Biblii i doszli do wniosku, że data została dobrze obliczona, ale dotyczyła innego wydarzenia. Po 2300 latach Chrystus miał przystąpić do oczyszczenia świątyni, ale nie na ziemi, ale w niebie. Zwolennicy tej interpretacji „Księgi Daniela” nazwali się adwentystami. Nowy związek religijny, który nazwano Kościołem Adwentystów Dnia Siódmego, ukonstytuował się w 1860 r. Trzy lata później utworzono zręby organizacji Kościoła, powołując tzw. Generalną Konferencję Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego. Nazwa „adwentyści” oznaczała, że dla członków Kościoła głównym elementem wiary było oczekiwanie na drugi adwent, czyli powtórne przyjście Chrystusa na końcu czasów. Drugi człon nazwy Kościoła oznaczał, że wierni czczą sobotę, jako dzień święty, a nie niedzielę, jak większość Kościołów chrześcijańskich.
Głównymi organizatorami nowego Kościoła byli pastorzy: Hiram Edson, Joseph Bates, Jakub White, a zwłaszcza żona pastora White’a, Ellen G. White, zd. Harmon. Ellen White (1827 – 1915) uchodziła za postać charyzmatyczną i miała duży wpływ na kształtowanie się ruchu adwentystycznego. Wkrótce zasady wiary głoszone przez adwentystów dotarły do Europy i to za sprawą Polaka, Michała Beliny-Czechowskiego (1818 – 1876), byłego duchownego katolickiego i uczestnika polskiego ruchu narodowo-wyzwoleńczego. W 1851 r. udał się do Anglii, gdzie wstąpił do Kościoła baptystów. Następnie wyjechał do USA i tam poznał Jakuba White’a. Pod wpływem jego kazań, przystąpił do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego. Do Europy powrócił w 1864 r. jako obywatel amerykański i nieformalny misjonarz adwentystów w Europie. Udało mu się założyć ośrodek misyjny w Szwajcarii, skąd idee adwentystyczne przeniknęły do Austrii, Niemczech, Włoch i Rumunii. Misjonarz zmarł w Wiedniu w 1876 r.
Michał Belina-Czechowski
Na ziemiach polskich pierwszy zbór adwentystów powstał w Żarnówku na Wołyniu w 1888 r. W 1893 r. otwarto zbór w Łodzi, a w 1900 w Warszawie. W zaborze pruskim pierwszy zbór adwentystyczny powstał w Poznaniu w 1895 r. W 1903 r. w Bielsku-Białej powstał pierwszy zbór adwentystów w zaborze austriackim. Obecnie Kościół Adwentystów Dnia Siódmego działa w 204 krajach i zrzesza ok. 15 mln. wyznawców skupionych w ok. 60 tys. zborów, w których działa 40 tys. duchownych i 80 tys. świeckich pracowników. W Polsce liczbę członków Kościoła szacuje się na ok. 10 tys. członków, zrzeszonych w 148 zborach.
Doktryna
Zasady wiary Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego zostały ujęte w 27 punktach. Kościół wywodzi się z tradycji protestanckiej, wobec czego stoi na stanowisku chrystocentryzmu, odrzucając kult świętych i Matki Bożej. Maryję uważa się za osobę wyjątkową i godną naśladowania, ale nie uznaję się Jej za Pośredniczkę i Orędowniczkę. Jedynym pośrednikiem między Bogiem a człowiekiem jest Chrystus (Solus Christus). Za podstawę wiary i jedyne jej źródło uważa się Pismo Święte (Sola Scriptura). Adwentyści i ewangelicy w ogóle, odrzucają tradycję kościelną uznawaną za obowiązującą w Kościołach: katolickim i prawosławnym. Tylko wiara, a nie uczynki są podstawą do usprawiedliwienia człowieka przed Bogiem (Sola fide). Zbawienie zaś człowieka dokonuje się wyłącznie z łaski Boga, a nie jest nagrodą za działanie człowieka (Sola gratia). Oczywiście, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego uznaje dogmat o Trójcy Świętej.
Adwentyści uznają trzy obrzędy religijne: chrzest dorosłych po złożeniu wyznania wiary, Wieczerzę Pańską (pod dwiema postaciami) oraz umywanie nóg na znak pokory i służby. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego dużą wagę przywiązuje do daru proroctwa, który uznaje się za jeden z darów Ducha Świętego. Za osobę obdarzoną tym darem uważa się Ellen G. White, której pisma są ważnym elementem nauki Kościoła. Spowiedź ma charakter indywidualnej modlitwy pokutnej, a nie polega na wyznaniu grzechów duchownemu.
Adwentyści wierzą, że cała ludzkość włączona jest w walkę Chrystusa i Szatana (Wielki Bój). Istotnym elementem nauki Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego jest wiara w bliskie przyjście Chrystusa. Kiedy to nastąpi, sprawiedliwi spośród umarłych zostaną wzbudzeni i wraz ze sprawiedliwymi żyjącymi, wzięci do nieba. Rozpocznie się tysiącletnie panowanie Chrystusa, a ziemia będzie pusta. Po upływie tysiąca lat, Chrystus powróci ponownie, a niesprawiedliwi powstaną z martwych i wspólnie z Szatanem wyruszą przeciwko Chrystusowi i sprawiedliwym. Następnie Szatan i niesprawiedliwi zostaną zniszczeni, a Chrystus zamieszka wraz ze sprawiedliwymi w Nowej Ziemi.
Dniem świętym w Kościele Adwentystów Dnia Siódmego jest sobota, a nie niedziela. W tym dniu należy powstrzymać się od wszelkich prac. Adwentyści tłumaczą to tym, że sam Chrystus nakazywał czcić szabat i pierwsi chrześcijanie również to czynili. Tym, co odróżnia adwentystów od innych chrześcijan, jest troska o zdrowie. Uważają oni, że ciało jest świątynią Boga i dbanie o zdrowie jest powinnością chrześcijanina. Adwentyści nie piją alkoholu, nie palą tytoniu i nie biorą narkotyków. Promują zdrowy tryb życia, a wśród członków Kościoła nie brakuje wegetarian i wegan. Przy wielu zborach prowadzi się sklepy ze zdrową żywnością.
Regulacje dotyczące życia wyznawców Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego
W Kościele Adwentystów Dnia Siódmego dokonuje się chrztu wyłącznie osób dorosłych, które są świadome swej wiary. Chrzest powinien być poprzedzony nauką zasad wiary, pokutą, zmianą postępowania i publicznym wyznaniem wiary. Niemowlętom udziela się błogosławieństwa, ale chrzci wyłącznie osoby dorosłe. Chrzest odbywa się poprzez zanurzenie całego ciała w wodzie. Zazwyczaj dokonuje się go w basenach chrzcielnych, a tam gdzie brak takich basenów, w naturalnych zbiornikach wodnych: rzekach, jeziorach, itp. Członkowie Kościoła zobowiązani są przekazywać 10% swoich dochodów na cele związane z działalnością Kościoła.
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego nie popiera małżeństw międzywyznaniowych. Przestrzeganie zaleceń religijnych, ustalanie sposobów spędzania wolnego czasu, kształcenia dzieci itd., może być problemem, jeśli małżonkowie nie są jednego wyznania lub jedno z nich jest niewierzące. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego dopuszcza rozwody jako ostateczność, ale tylko w przypadku cudzołóstwa i wszeteczeństwa. Kościół za niewłaściwe uznaje wolne związki. Każdy związek kobiety i mężczyzny powinien zakończyć się małżeństwem. Adwentyści za niedopuszczalne uznają związki i stosunki homoseksualne, ale nie potępiają i nie odrzucają osób o skłonnościach homoseksualnych.
Stosunek Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego do aborcji jest złożony. Kościół stara się przekazać wiernym wskazówki co do postępowania w danej sytuacji, ale nie chce zajmować miejsca sumienia poszczególnych osób. Ostateczna decyzja co do przerwania ciąży powinna należeć do kobiety. Każda forma nacisku na kobietę traktowana jest jako pogwałcenie jej wolności osobistej. Zasadniczo, kiedy aborcja wynika z wygody czy kontroli urodzenia, Kościół nie znajduje dla niej usprawiedliwienia. Kiedy jednak ciąża jest wynikiem gwałtu, kazirodztwa lub stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety, wówczas jest dopuszczalna.
Struktura Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego
Najwyższym organem Kościoła jest Generalna Konferencja Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, czyli światowy zjazd delegatów tego Kościoła odbywający się co 5 lat. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczpospolitej Polskiej nosi nazwę Polish Union Conference of Seventh-day Adventists i stanowi część Wydziału Transeuropejskiego Generalnej Konferencji Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego. Najniższą jednostką organizacyjną Kościoła jest zbór, grupujący lokalną społeczność wiernych. Zbory łączą się w diecezję, diecezje z kolei połączone są w unie, nad którymi jest Generalna Konferencja. W Polsce istnieją trzy diecezje: Południową - z siedzibą w Krakowie, Zachodnią - z siedzibą w Poznaniu i Wschodnią - z siedzibą w Warszawie. Siedziba najwyższych władz Kościoła (Zjazd Kościoła, Rada Kościoła i Zarząd Kościoła) znajduje się w Warszawie. Status prawny Kościoła w Polsce reguluje Ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku państwa do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczpospolitej Polskiej.
Duchowni Kościoła (pastorzy) kształcą się w seminariach lub wyższych uczelniach teologicznych. Dzielą się oni na młodszych (nieordynowanych) i starszych (ordynowanych). Kościół utrzymuje się wyłącznie ze składek wiernych. Adwentyści wydają czasopismo „Znaki Czasu”, prowadzą Ośrodek Radiowo-Telewizyjny „Głos Nadziei”, niosą pomoc potrzebującym poprzez Chrześcijańską Służbę Charytatywną, utrzymują Seminarium Duchowne w Podkowie Leśnej i Dom Opieki „Samarytanin” w Bielsku-Białej. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego nie wchodzi w skład Światowej Rady Kościołów ani nie jest członkiem Polskiej Rady Ekumenicznej, ale jest przyjaźnie nastawiony do innych Kościołów i współpracuje z nimi, choć nie bierze czynnego udziału w ruchu ekumenicznym.
Poznański zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego
Poznański zbór adwentystów jest jednym z najstarszych w Polsce. Powstał już w 1895 r., choć jego początki sięgają roku 1863. W tym roku grupa wiernych pod kierunkiem Juliusza Stangowskiego wydzieliła się ze zboru baptystycznego i nazwała Zborem Chrześcijańsko-Apostolskim. Grupa przyjęła sobotę za dzień święty, postulowała abstynencję od nikotyny i alkoholu, sprzeciwiała się małżeństwom wierzących z niewierzącymi i wierzyła w szybki powrót Chrystusa na ziemię. Jak widać, zbór Chrześcijańsko-Apostolski wykazywał znaczne podobieństwo do ruchu adwentystycznego. Stangowski zmarł w 1891 r., zbór nie rozpadł się jednak, a w ręce jednego z jego członków wpadł traktat adwentystyczny Jaki dzień święcisz i dlaczego? Grupa postanowiła zwrócić się do adwentystów. W 1894 r. zbór odwiedził pastor Ludwig Richard Conradi, jeden z czołowych prekursorów adwentyzmu i misjonarz w Azji i Afryce. Rok później ukonstytuował się zbór w Poznaniu, składający się z 11 osób z dawnej grupy Stangowskiego. Wkrótce powstały kolejne zbory w zaborze pruskim, m.in. w Szamotułach. Niestety, archiwum dokumentujące dzieje poznańskiej wspólnoty adwentystycznej spłonęło w czasie II wojny światowej. Liczba członków zboru szybko rosła. W 1900 r. było ich 15, a w 1914 r. już 68.
Pierwsza wojna światowa przyniosła rozłam wśród poznańskich adwentystów. Wielu wiernych stanęło przed dylematem: walczyć czy odmówić służby wojskowej? Kościół Adwentystów Dnia Siódmego zajął stanowisko umiarkowane, czemu sprzeciwiła się część pacyfistycznie nastawionych wiernych. Oddzielili się oni od Kościoła i stworzyli Kościół Reformowany Adwentystów Dnia Siódmego, którego zbór znajduje się również w Poznaniu.
Poznański zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego znajduje się przy ul. Zeylanda 11. W tym samym budynku mieści się także siedziba Diecezji Zachodniej Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego. Oprócz działalności duszpasterskiej i misyjnej, poznański zbór prowadzi też Stowarzyszenie Promocji Zdrowego Stylu Życia „Sięgnij po zdrowie”, kursy biblijne, programy walki z nałogiem nikotynowym, sklep ze zdrową żywnością i kursy kulinarne oraz podejmuje wszelkiego typu inicjatywy promujące zdrowy tryb życia.
Poznań nigdy nie był i nie będzie miastem jednolitym wyznaniowo i narodowościowo. Warto więc poznać inne Kościoły i związki wyznaniowe funkcjonujące w Poznaniu tym bardziej, że niektóre z nich działają w tym mieście już od wielu lat.
Serdecznie dziękuję pastorowi poznańskiego zboru Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, Piotrowi Zawadzkiemu za konsultacje podczas pisania tego tekstu.
Źródło:
M. Libiszowska-Żółtkowska, Kościoły i związki wyznaniowe w Polsce. Mały słownik, Warszawa 2001.
http://adwent.pl/
http://poznan.adwentysci.org/
Przeczytaj poprzedni wpis
BAMBRZY W DZIEJACH POZNANIA, CZĘŚĆ 2
